ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ 2008 : ΚΕΥΝΣ ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΟΣΟ ΠΟΤΕ Η’ ΞΑΝΑΖΕΣΤΑΜΕΝΟ ΦΑΓΗΤΟ;

Του Αθανασίου Γιαννούλη*

1. Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΕΣ ΖΩΗΣ ΠΙΣΩ ΤΟΥ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΩΙΜΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ‘’ΩΡΙΜΟ’’ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ ΠΕΡΑΣΑΝΕ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΠΟΛΕΜΟΥΣ , ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ ΚΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ. Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΑΡΚΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΛΑ , ΚΑΛΑ 80 ΧΡΟΝΙΑ ΖΩΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΗ. ΑΣΕ ΠΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ 1929 ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΛΕΙΨΑΝ , Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΡΗΝΗ ΔΕΝ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΥΣΚΟΛΟΤΕΡΗ ΙΣΩΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΦΕΡΝΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.
2. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΟΤΙ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΘΑ ΕΦΤΑΝΕ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΥΨΗΛΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ. Ο ΧΟΥΡΤΣΟΦ ΔΙΑΡΡΗΓΝΥΕ ΤΑ ΙΜΑΤΙΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ 1970 ΣΤΟΝ ΟΗΕ ΛΕΓΟΝΤΑΣ ΟΤΙ Η ΡΩΣΙΑ ΣΕ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΘΑ ΞΕΠΕΡΑΣΕΙ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ (ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΤΟΝ ΛΕΝΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ‘’ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΟΙΒΗ’’. ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΣΥΝΕΒΗ ΠΟΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ ΑΛΛΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΧΕ ΣΑΦΩΣ ΕΝΤΟΠΙΣΤΕΙ ΩΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΚΙΝΗΤΡΩΝ). ΒΕΒΑΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 20 ΧΡΟΝΙΑ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΕΡΡΕΥΣΕ ΑΛΛΑ ΣΕ ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΒΑΛΕ ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΕΧΤΗ , ΑΝ ΚΑΙ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΑ , ΠΕΡΕΣΤΡΟΙΚΑ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ Η ΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΡΗΓΚΑΝ ‘’ΔΕΝ ΘΑ ΤΟΥΣ ΔΩΣΟΥΜΕ ΠΛΕΟΝ ΟΥΤΕ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΣΚΟΥΠΑ’’. ΕΥΚΟΛΑ ΚΑΝΕΙΣ ΒΓΑΖΕΙ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΟΤΙ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΗΤΑΝ ΠΟΛΥ ΕΥΑΛΩΤΟΣ ΑΛΛΑ ΜΗΠΩΣ Ο ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΔΕΝ ΥΠΗΡΞΕ ΤΟ ΙΔΙΟ; ΔΕΝ ΕΦΤΑΣΑΝ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΝΑ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΣΣΙΤΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ 1929; (ΜΑΛΙΣΤΑ ΣΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ 6 ΕΚΑΤ. ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΝΑ ΓΕΥΜΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ 19 ΕΚΑΤ. ΠΑΙΔΙΑ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΣΣΙΤΙΟ). Η ΙΔΙΑ Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ 1929 ΔΕΝ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΟΝ Β’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ; ΤΕΤΟΙΑ ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ ΟΠΩΣ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ 29’ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΣΕ ΠΟΤΕ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ.
3. Η ΑΠΟΨΗ ΟΤΙ Η ΕΝΤΟΝΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΟΔΙΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΝ ΕΞΗΓΕΙ ΠΩΣ Η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΡΩΣΙΑ ΠΗΓΕ ΣΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ , ΕΓΙΝΕ Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ , ΕΓΙΝΕ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΜΕΤΑΛΛΙΩΝ ΣΕ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ , ΑΝΕΠΤΥΞΕ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ (ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΙΚΗ) Κ.Α.. ΜΕ ΤΟΝ ΟΡΟ ‘’ΑΝΑΠΤΥΞΗ’’ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΜΕ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ. ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΟΝΤΟΦΘΑΛΜΟ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ ΝΑ ΠΕΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΠΑΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ. ΚΑΙ ΣΤΗΝ Σ. ΑΡΑΒΙΑ ΕΧΟΥΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΛΙΤ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ. Η ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΝ ΕΔΩΣΕ ΠΟΤΕ ΜΕΓΑΛΗ ΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ. ΟΠΟΤΕ ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΒΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΗΤΑΝ ΕΠΕΙΔΗ ΑΚΡΙΒΩΣ ΟΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΑΝ ΚΑΙ ΜΕ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΗΚΑΝ (ΒΛΕΠΕ ΣΟΥΗΔΙΑ).
4. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΤΕΛΙΚΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΙΑΠΙΣΜΟ ΓΙΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΜΙΑ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 10; Ο ΓΚΡΙΣΠΑΝ ΤΟ ΕΡΙΞΕ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ. ΤΕΛΙΚΑ ΘΕΛΟΥΜΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η’ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ; Η’ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝ ΛΑΒΟΥΜΕ ΥΠΟΨΗ ΜΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΦΤΑΙΕΙ Η ΑΠΛΗΣΤΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ; Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ Η ΚΙΝΗΤΗΡΙΟΣ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ , ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΠΤΕΡΝΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΟ. ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ. ΠΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΛΟΙΠΟΝ ΝΑ ΤΑ ΒΑΛΕΙΣ , ΝΑ ΤΙΘΑΣΕΥΣΕΙΣ Η’ ΑΠΛΩΣ ΝΑ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΤΙ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΕ ΠΑΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΖΕΝΙΘ ΣΤΟ ΝΑΔΙΡ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ , ΕΙΤΕ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΕΙΤΕ ΑΝΑΡΧΑ; ΑΡΚΕΙ Ο ΜΑΡΞ , Ο ΕΓΚΕΛΣ , Ο ΑΝΤΑΜ ΣΜΙΘ , Η ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΣΙΚΑΓΟ (ΒΛΕΠΕ ΦΡΙΝΤΜΑΝ) , Ο ΜΑΛΘΙΟΥΣ , Ο ΡΙΚΑΡΝΤΟ , ΟΙ ΜΟΝΕΤΑΡΙΣΤΕΣ , ΟΙ ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟΙ ΑΛΛΟΙ; ΜΟΙΡΑΙΑ ΦΤΑΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΕΥΝΣ…ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΟΤΙ ΕΒΑΛΕ ΤΟΥΣ ΝΕΟΚΛΑΣΣΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΡΓΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΜΠΕΛΟΦΙΛΟΣΟΦΙΕΣ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙ ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ…) ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΤΑΝ ΤΟ ΑΠΑΙΤΕΙ Η ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ (ΛΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ Η’ ΤΡΩΝΕ ΚΟΥΤΟΧΟΡΤΟ ΚΑΙ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΑΥΤΑΠΑΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ) ΞΕΦΤΙΛΙΣΕ ΚΑΙ ΤΟ «ΑΟΡΑΤΟ ΧΕΡΙ» ΤΟΥ ΑΝΤΑΜ ΣΜΙΘ. ΕΧΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΠΟΥ ΘΕΩΡΕΙ Ο ΚΕΥΝΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΟΝΤΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΡΟΧΟΠΕΔΗ ΣΕ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΣΤΡΟΥ. ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝ ΑΥΤΟΣ Ο ΟΙΣΤΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ. ΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΠΙΣΗΜΟΠΟΙΗΘΗΚΕ Ο Κ. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ , ΚΥΡΙΟΣ ΕΚΦΡΑΣΤΗΣ ΤΗΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΣΧΟΛΗΣ , ΑΝΑΦΕΡΟΤΑΝ ΣΧΕΔΟΝ ΜΕ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΥΠΕΡΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΕ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΔΗΓΟΥΝ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ. ΠΕΡΙΕΡΓΟ….ΝΟΜΙΖΑ ΟΤΙ Ο ΣΤΡΙΓΚΛΙΤΖ ΕΙΧΕ ΚΑΝΕΙ ΞΕΚΑΘΑΡΟ ΟΤΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΝ ΚΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟ. ΔΗΛΑΔΗ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΓΕΝΙΚΩΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΩΣ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΣΤΡΙΓΚΛΙΤΖ ΙΔΙΟΦΥΕΣ ΑΠΛΟ. ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΧΑΝΕΙ ΕΝΑ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟ ΑΛΛΑ ΔΙΠΛΑΣΙΑΖΕΤΑΙ Ο ΜΙΣΘΟΣ ΤΟΥ Π.Χ. ΜΕΣΩ ΜΙΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ. ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΧΑΝΕΙ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΛΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ. ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ Ο ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΝΑ ΘΕΩΡΗΣΕΙ ΟΤΙ Η ΕΥΗΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ. ΑΥΤΗ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. ΟΤΑΝ ΒΛΕΠΕΙΣ ΛΟΙΠΟΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΣ ΤΙΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΟΥΝ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΤΟΥΣ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ (ΟΧΙ ΑΠΛΩΣ ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ ΠΟΥ ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ ΕΞΕΦΡΑΣΑΝ) ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΑ. ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΒΕΒΑΙΟΣ ΑΝ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΞΕΠΑΤΙΚΩΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΕΥΝΣ. ΞΕΡΩ ΣΤΑ ΣΙΓΟΥΡΑ ΟΜΩΣ ΟΤΙ ΔΕΝ ΒΑΖΕΙΣ ΤΟΝ ΛΥΚΟ ΝΑ ΦΥΛΑΕΙ ΤΑ ΠΡΟΒΑΤΑ. ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙΣ ΔΗΛΑΔΗ ΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ. ΔΕΝ ΥΠΟΤΙΜΑΣ ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΛΛΑ ΤΑ ΕΝΙΣΧΥΕΙΣ. ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ ΕΝΑΝ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ , ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ Η’ ΣΤΗΝ ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ , ΤΟ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ. ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ , ΑΝ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΛΟΓΙΚΗ , ΕΙΝΑΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ. Η ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΟΛΟΙ ΠΟΥΛΑΝΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΓΟΡΑΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ. ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ ΦΟΒΗΘΗΚΑΝ ΣΤΟΝ ΥΠΑΡΚΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ ΚΑΙ ΑΠΕΡΡΙΨΑΝ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ. ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΥΠΕΡΕΚΤΙΜΗΣΑΝΕ ΤΟΝ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Ο ΟΓΚΟΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΟΣ. ΟΥΤΕ Η ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΒΟΗΘΑΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ. ΤΟ ΤΙ ΘΑ ΣΥΝΕΒΑΙΝΕ ΑΝ Η ΠΕΡΕΣΤΡΟΙΚΑ ΕΙΧΕ ΠΡΟΧΩΡΗΣΕΙ ΑΡΚΕΤΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΘΑ ΤΟ ΜΑΘΟΥΜΕ ΠΟΤΕ. ΜΑΘΑΜΕ ΟΜΩΣ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΚΑΙ ΜΑΛΙΣΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΔΥΣΚΟΛΟ ΤΡΟΠΟ. ΟΤΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ ΔΕΝ ΑΥΤΟΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ. ΙΣΩΣ ΛΟΙΠΟΝ ΤΟ ΝΑ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΤΟΝΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ , ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΤΙ ΘΕΛΟΥΜΕ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΝΑ ΠΕΤΥΧΟΥΜΕ Η’ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ, ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΛΥΣΗ. ΑΛΛΑ ΤΟ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ , ΤΗΣ ΜΙΖΕΡΙΑΣ , ΤΗΣ ΑΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Η’ ΤΟΥ ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΥ ΕΝΤΟΝΩΝ ΕΞΕΓΕΡΣΕΩΝ (ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΑΝΑΦΕΡΘΩ ΣΤΟ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ) ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΝ ΕΝΑ ΤΕΤΟΙΟ ΦΛΕΡΤ. ΤΟ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΕΥΝΣ ΠΙΣΤΑ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟΤΕΡΟ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ. Η ΥΠΑΡΞΗ ΟΜΩΣ ΚΑΡΤΕΛ , ΤΟΞΙΚΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ , GOLDEN BOYS , ΕΥΑΛΩΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΜΑΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΙ ΝΑ ΤΟΝ ΑΓΝΟΟΥΜΕ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΜΑΣ ΣΥΜΦΕΡΕΙ. ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ , Η’ ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ ΚΑΤΑ ΑΛΛΟΥΣ , ΤΟΥ ΥΠΑΡΚΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ , ΠΟΥ ΕΙΧΕ ΛΑΜΠΡΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΡΟΦΗΣ , ΠΑΛΙ ΣΤΟΝ ΚΕΥΝΣ ΜΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ. ΕΙΜΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΕΧΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΕΥΓΩ ΤΗΝ ΦΡΑΣΗ ΚΕΥΝΣΙΑΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ. ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΝΩ ΓΙΑΤΙ ΠΙΣΤΕΥΩ ΟΤΙ ΚΑΝΕΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ‘’ΚΑΛΟΥΠΩΣΕΙ’’ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΤΕΤΟΙΟΝ ΒΑΘΜΟ ΠΟΥ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΛΕΓΞΕΙ (ΕΙΔΑΜΕ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΟΜΠΕΛΙΣΤΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΥΣ ΜΕ ΤΑ ΣΟΥΠΕΡ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΒΓΑΖΑΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΣΤΕΙΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΚΡΙΣΗ. ‘’ΚΑΤΑ 99% ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΡΘΕΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ’’ ΛΕΓΑΝΕ ΚΑΠΟΙΟΙ ΑΠΟ ΔΑΥΤΟΥΣ). ΓΙΑ ΑΥΤΟ ΠΡΟΤΙΜΩ ΝΑ ΜΙΛΑΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΥΝΣ ΩΣ ‘’ΠΕΡΙΡΡΕΟΥΣΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ’’ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ. ΑΥΤΗ Η ‘’ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ’’ , ΠΟΥ ΜΕ ΕΝΑΝ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΕΣΜΟΘΕΤΕΙΤΑΙ ΔΙΑΡΚΩΣ , ΙΣΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΤΟ ‘’ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ’’ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ , ΙΣΩΣ ΠΡΟΛΑΒΕΙ ΤΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ , ΟΧΙ ΜΕ ΤΗΝ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΑΛΛΑ ΜΕ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΟΤΙ ΟΛΑ ΤΑ ΩΡΑΙΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ. ΟΤΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΔΕΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΤΗΝ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΛΟΓΙΚΗ.

* Οικονομολόγος

Ελεύθερη οικονομία ή Παρέμβαση του Κράτους ?

Η μεταβλητότητα στις αγορές εξακολουθεί να είναι μεγάλη και μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι επιφυλάσσει το αύριο.
Είμαι οπαδός της θεωρίας της κυκλικότητας της οικονομίας. Ως εκ τούτου το πιο λογικό φαινόμενο στη οικονομία και γενικότερα στα χρηματιστήρια είναι η άνοδος και η πτώση για να υπάρχει η κυκλικότητα και όχι μια γραμμική πορεία. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι και οι σχετικοί του χώρου τείνουν φανατικά να υποστηρίζουν κάποιο οικονομικό μοντέλο (πχ. Κενσιανό) σαν να μην υπάρχει κάποιο άλλο ή σαν να είναι πανάκεια το ένα μοντέλο και τα άλλα να αποτελούν βδελύγματα. Δεν είναι λίγοι οι ‘ειδικοί’ στις μέρες μας που υποστηρίζουν την ελεύθερη οικονομία και θεωρούν ότι μπορεί να τα ρυθμίσει όλα μόνη της και θα πρέπει να αφήσουν όλες τις ‘κακές’ επιχειρήσεις να πτωχεύσουν και εκατομμύρια κόσμος να χάσει την δουλειά του μέχρι να ξεκαθαρίσει το σύστημα από αυτές. Από την άλλη οι οπαδοί της θεωρίας που ζητούν να υπάρχει πάντα κρατική παρέμβαση και έλεγχος ώστε να αποφεύγονται αυτά τα άσχημα που δημιούργησε η ελεύθερη αγορά και ο άκρατος καπιταλισμός δεν έχουν σκεφτεί ότι η μόνιμη παρέμβαση του κράτους στην αγορά όπως στα κομμουνιστικά καθεστώτα είναι το πιο πρόσφορο έδαφος για να μην υπάρχει κίνητρο δημιουργίας και ανάπτυξης. Αν κοιτάξουμε τους κύκλους της οικονομίας και για παράδειγμα υπάρχει ένας κύκλος όπου διαρκεί 30 έτη , από τα οποία τα 20 πρώτα είναι η φάση της ανόδου και τα άλλα 10 είναι η φάση της ύφεσης θα λέγαμε ότι στα πρώτα 20 έτη οι οπαδοί της ελεύθερης αγοράς θα νιώθουν απόλυτα δικαιωμένοι διότι είναι αλήθεια ότι η ελεύθερη οικονομία ωθεί την ανάπτυξη και άνοδο της οικονομία και στα επόμενα 10 έτη οι οπαδοί της παρέμβασης του κράτους θα αισθάνονται και αυτοί δικαιωμένοι διότι όπως συμβαίνει πάντα σε περιόδους ύφεσης η παρέμβαση του κράτους είναι επιβεβλημένη και την ζητούν όλοι ακόμη και οι μεγάλες πολυεθνικές όπως βλέπουμε σήμερα. Αναρωτιέμαι λοιπόν, γιατί να είμαι οπαδός της μιας ή της άλλης θεωρίας. Είμαι οπαδός και των δυο θεωριών διότι και οι δυο είναι απαραίτητες. Θεωρώ ότι η ελεύθερη οικονομία είναι το καλύτερο δυνατό σύστημα διότι μέσα από αυτή έρχεται η ανάπτυξη και κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί το αντίθετο. Η ευημερία των οικονομιών – κοινωνιών για μεγάλα χρονικά διαστήματα έρχεται μέσα από την ελεύθερη αγορά. Παράλληλα όμως όταν υπάρχει υπερεκμετάλλευση και υπερανάπτυξη αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτό τον όρο τότε οδηγούμαστε στο φούσκωμα της αγοράς και της οικονομίας και ακολουθεί η ύφεση. Σε αυτή την φάση της ύφεσης εάν δεν παρέμβη το κράτος η πτώση που θα προέλθει μέχρι να ισορροπήσει ξανά το σύστημα θα είναι πολύ απότομη ενώ αν παρέμβη το κράτος θα είναι πιο ήπια. Άρα η κρατική παρέμβαση είναι ένας μηχανισμός πολύ χρήσιμος σε περιόδους ύφεσης αλλά καταστροφικός σε περιόδους ανάκαμψης και ανάπτυξης. Ο συνδυασμός και των δυο θεωριών νομίζω είναι πιο σοφή από οποιαδήποτε άλλη θεωρία. Δεν είναι τυχαίο που σε περιόδους ανάπτυξης συνήθως στις μεγάλες δυτικές ανεπτυγμένες οικονομίες οι κυβερνήσεις είναι φιλελεύθερες υπερ της ελεύθερης οικονομίας και σε περιόδους ύφεσης επικρατούν κυβερνήσεις πιο συντηρητικές. Εκ κατακλείδι θεωρώ ότι η ελεύθερη οικονομία είναι το μοναδικό σύστημα που μπορεί να φέρει μακροχρόνια ανάπτυξη αλλά σε περιόδους ύφεσης για ορισμένο χρονικό διάστημα θα πρέπει το κράτος να παρεμβαίνει για να μετριάσει την ένταση της ύφεσης και αμέσως μετά να επανέρχεται στην απόλυτα ελεύθερη οικονομία για να ξεκινήσει πάλι η ανάκαμψη και ανάπτυξη…..και έτσι ο κύκλος να συνεχιστεί….

Τι συμβαίνει με το πετρέλαιο?

Στα πρώτα εξάμηνα του πανεπιστημίου όλοι διαβάζαμε για την προσφορά και την ζήτηση. Κανείς δεν μπορούσε να αποφύγει αυτό το μάθημα διότι ήταν βασικό και θεμελιώδες για την κατανόηση πολλών μικροοικονομικών και μακροοικονομικών γεγονότων. Αφού μάθαμε όλοι ότι οι τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών σε μια ελεύθερη οικονομία διαμορφώνεται από την προσφορά και την ζήτηση , είχαμε την αίσθηση ότι όλα μπορούμε να τα προβλέψουμε με σχετική ευκολία. Για παράδειγμα όταν η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται θα ζητάει περισσότερο πετρέλαιο και το αντίθετο. Με αυτό τον απλό τρόπο μπορούμε να προβλέψουμε προς τα πού θα κινηθεί η τιμή του. Όμως κάτι περίεργο συμβαίνει με τις τιμές του πετρελαίου σε διεθνή κλίμακα. Πριν 3 χρόνια είδαμε παράλληλα με την άνθηση των αγορών να ανεβαίνει και η τιμή του χρυσού αλλά και του πετρελαίου. Μάλιστα το πετρέλαιο από 30 $ έφτασε πριν 5 μήνες στην υψηλή τιμή των 150 $ περίπου. Τι είχε συμβεί ? Αυξήθηκε η ζήτηση ? Ναι , ισχύει αυτό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αυξήθηκε η τιμή του πετρελαίου αναλογικά με την αύξηση στην ζήτηση! Ακόμα και το 10% της ανάπτυξης της Κίνας που ήταν το πρόσχημα δεν θα έπρεπε να εκτινάξει το πετρέλαιο πάνω από τα 70-90 $. Στο ερώτημα λοιπόν πως φτάσαμε στα 150 $ η απάντηση είναι απλή , μάλλον είχαμε κερδοσκοπικά φαινόμενα από κάποιους μεγάλους παίχτες. Τα φαινόμενα αυτά βόλεψαν και περιφερειακούς παραγωγούς πετρελαίου που είδαν τα έσοδα τους να εκτινάσσονται και να μην ξέρουν τι να κάνουν τα πετροδολλάρια , με την υπόλοιπη κοινότητα να παρακολουθεί αμήχανη. Το γεγονός ότι η τιμή στο μεγαλύτερο βαθμό διαμορφώνεται κερδοσκοπικά είναι ολοφάνερο από την πτώση του πετρελαίου στα 50$ από τα 150$ μέσα σε μόλις 5 μήνες!! Είναι πραγματικά ασύλληπτο και φυσικά σε καμία περίπτωση μέσα σε αυτούς του μήνες δεν άλλαξε τόσο η προσφορά και η ζήτηση. Μάλιστα σύμφωνα με κάποιους δείκτες φαίνεται ότι η ζήτηση για πετρέλαιο παραμένει η ίδια παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Οπότε το βαρέλι έπρεπε στην χειρότερη περίπτωση να παραμείνει στα 150$. Κάποιοι λένε ότι η φούσκα του πετρελαίου στα 150 $ έσκασε και διορθώθηκαν οι τιμές! Προσωπικά δεν το πιστεύω καθόλου αυτό το σενάριο διότι οι τιμές πετρελαίου ξεκίνησαν ήδη να ανεβαίνουν. Αν θα ισορροπήσουν στ 95$ ή αν θα περάσουν τα 150$ είναι κάτι που μόνοι όσοι….’ασχολούνται’ σε την διαμόρφωση των τιμών μπορούν να μας πουν. Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι όπως στο πετρέλαιο οι κερδοσκοπικές κινήσεις διαμορφώνουν τις τιμές , το ίδιο πιθανόν να γίνεται με όλα τα εμπορεύματα και ίσως και τις αγορές, οπότε ας είμαστε πιο προσεκτικοί στις κινήσεις μας!

Νέα σενάρια για την πορεία των αγορών

Και να λοιπόν που οι αγορές έκαναν ένα διάλειμμα στην καθοδική τους πορεία η οποία κορυφώθηκε στην τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου. Όπως κατ΄ επανάληψη έχω πει κανείς δεν μπορεί να γίνει ο μάντης Κάλχας και να προβλέψει που θα πάνε οι αγορές. Αυτό είναι βέβαιο. Από εκεί και πέρα όλοι έχουμε την άποψη μας και θα ήθελα και εγώ να καταθέσω την δική μου.

Το πρώτο που θα ήθελα να επισημάνω είναι ότι πλησιάζει η νέα χρονιά το 2009 και τουλάχιστον εδώ στην Ελλάδα από 1.1.2009 όποιες μετοχές αγοραστούν από τα λίγα που γνωρίσουμε με βάση το νόμο για την φορολογία των κερδών των μετοχών θα φορολογηθούν με 10%. Όσες θα έχουν αγοραστεί από πριν δεν θα φορολογηθούν. Αν είμαστε σωστά ενημερωμένοι, τότε κάποιοι θα σπεύσουν μέχρι τέλος του έτους να αγοράσουν μετοχές οι οποίες ύστερα από χρόνια να παρουσιάσουν υπερκέρδη και όταν τις πουλήσουν δεν θα πληρώσουν 10% φόρο! Προσωπικά από τους φίλους και γνωστούς μου οι περισσότεροι αυτό θα πράξουν διότι μέχρι το τέλος του έτους ίσως ακόμα οι τιμές των μετοχών να είναι αρκετά ελκυστικές αλλά όπως και να το κάνουμε κάνεις δεν θα ήθελα να δώσει 10% από τα κέρδη που ο ίδιος πέτυχε με δικές του ιδέες και κόπους και κυρίως ικανότητες στο κράτος. Ελπίζουμε πάντως όπως λέει και ο νόμος , σε περίπτωση.. ’χασούρας’…το κράτος να επιστρέφει το 10% της χασούρας. Θα ήθελα να καταθέσω και ένα ‘αφελές’ ερώτημα ενός φίλου που άκουσα τις προάλλες. Αν κάποιος έχει υπεραξία 1000 ευρώ στο χαρτοφυλάκιο το κράτος θα κερδίσει 100 ευρώ. Αν κάποιος άλλος έχει χασούρα 100.000 ευρώ το κράτος θα …επιστρέψει τις 10.000 ? Και άρα θα έχει χάσει συνολικά 9.900 ευρώ? Είναι ένα ερώτημα που θα ήθελε κάποια απάντηση! Με άλλα λόγια αν υπάρξει ένα νέο 1999 που όλοι είχαν μείωση στα αξία των χαρτοφυλακίων τους το κράτος αντί για έσοδα θα έχει δαπάνες για την επιστροφή μέρους της χασούρας? Η αλήθεια πάντως είναι ότι με τέτοιες χαμηλές αποτιμήσεις το πιθανότερο είναι το επόμενο έτος να υπάρξουν σημαντικές υπεραξίες οπότε και το κράτος θα έχει όφελος.

Το δεύτερο που θα ήθελα να καταθέσω σήμερα είναι τα δυο πιο πιθανά σενάρια για την πορεία των αγορών. Έχω διαβάσει αρκετά σενάρια αλλά προσωπικά δυο μου κάνουν…..’κλίκ’ ! Το πρώτο σενάριο λέει ότι ο S & P 500 έχει περιθώριο πτώσης περίπου 20% , δηλαδή το κατώτερο σημείο του και βρεθεί στις 640-660 μονάδες! Αναλογικά το δικό μας χρηματιστήριο για να καταλάβουν τι σημαίνει αυτό σημαίνει ότι μπορεί να βρεθεί μεταξύ 1200 – 1300 μονάδες! Δεν θα έλεγα ότι είναι και απίθανο ένα τέτοιο σενάριο. Όσο δύσκολο είναι να συμβεί άλλα τόσο εύκολο είναι να συμβεί. Σε μια τέτοια περίπτωση βέβαια οι αποτιμήσεις θα είναι τόσο χαμηλές που θα αγοράσουμε με μεγάλη χαρά. Το δεύτερο σενάριο αναφέρει ότι ο S & P θα προσεγγίσει τα χαμηλά του γύρω στις 800 μονάδες και ύστερα μέχρι το τέλος του έτους θα κινηθεί ανοδικά. Και στις δυο περιπτώσεις μάλλον θα δούμε τα προηγούμενα χαμηλά ή έστω θα τα προσεγγίσουμε. Τα ερώτημα είναι να αγοράσουμε τώρα ή να περιμένουμε μήπως επαληθευθεί το πρώτο σενάριο? Η απάντηση είναι μια , και στις δυο περιπτώσεις θα βγούμε κερδισμένοι σε λίγο καιρό!! Οπότε κατά βούληση όποτε νομίζει ο καθένας μπορεί να τοποθετηθεί. Εξάλλου λίγο πριν τον πάτο πρέπει να αγοράζουμε και λίγο πριν την κορυφή να πουλάμε. Ποτέ δεν ψάχνουμε τον πάτο ούτε και την κορυφή. Μας αρκεί να τα προσεγγίζουμε!

Τα χρηματιστήρια είναι τελικά…αρκετά προβλέψιμα!

Στις 3 Οκτωβρίου 2008 πολλοί αναλυτές μαζί και εγώ είχαν πει ότι τα 700 δις $ ίσως να μην είναι η απόλυτη σανίδα σωτηρίας για τα χρηματιστήρια. Και όπως αποδείχθηκε η βουτιά που ακολούθησε τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο ήταν και είναι μεγάλη. Ύστερα ήρθε η Ε.Ε. και πήρε νέα μέτρα για να ...’σταθεροποιήσει’…το σύστημα αλλά η αισιοδοξία διήρκεσε μόνο 2 ημέρες. Δεν είμαστε Κασάνδρες αλλά αυτά που συμβαίνουν παγκοσμίως μοιάζουν μάλλον φυσιολογικά και λίγο προβλέψιμα. Είναι ελάχιστοι οι οικονομολόγοι και οι επενδυτές που βλέπουν με καθαρό μυαλό το τι συμβαίνει. Οι περισσότεροι ‘ειδικοί’ οικονομολόγοι που έχασαν τις δουλείες τους δεν μπορούν να σκεφτούν ψύχραιμα γιατί είναι ακόμα ζαλισμένοι. Οι ‘άπειροι’ .. …δημοσιογράφοι προσπαθούν να βρουν είδηση για να πουλήσουν και σπέρνουν τον πανικό. Εξάλλου είναι γνωστό ότι ένα από τα αγαπημένα θέματα των ΜΜΕ είναι θα βάζουν το μικρόφωνο πάνω στον ετοιμοθάνατο για να βγάλουν πρώτοι την είδηση. Τι καλύτερο θέμα από …ένα ετοιμοθάνατο…χρηματιστήριο, σύστημα κτλ. Το οξύμωρο είναι ότι στα περισσότερα ΤV πάνελ οι δημοσιογράφοι και καλεσμένοι που αναλύουν τα πολύπλοκα χρηματοοικονομικά γεγονότα είναι μάλλον λίγο…’μη ειδικοί’ για να το πούμε πιο κομψά …, συνδικαλιστές, πολιτικοί επιστήμονες, βουλευτές μηχανολόγοι, βουλευτές φιλόλογοι, κοινωνιολόγοι, κτηματομεσίτες, επικοινωνιολόγοι, μοντέλα, ηθοποιοί και οτιδήποτε άλλο εκτός από χρηματιστές , χρηματοοικονομικούς αναλυτές, τραπεζίτες, καθηγητές πανεπιστημίου οικονομολόγους, επενδυτές, και δημοσιογράφους του οικονομικού ρεπορτάζ! Και τέλος ο κόσμος που υιοθετεί αυτά που του λένε οι ..’ειδικοί’ ..και σε καμία περίπτωση και δικαίως δεν θα μπορούσε να έχει ειδικές γνώσεις για να μην νιώσει πανικό.
Τα πράγματα είναι απλούστατα και απόλυτα λογικά. Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχουν 2 σενάρια για την συνέχεια. Και τα 2 σενάρια λένε ότι οι αγορές θα κινηθούν χαμηλότερα. Το πρώτο σενάριο βασίζεται στο ότι τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις παγκοσμίως θα βοηθήσει ώστε να μην υπάρξει κατάρρευση και άρα θα συνεχίσει να διορθώνει η αγορά αλλά πιο ομαλά μέχρι να δει τα πραγματικά χαμηλά της. Το δεύτερο σενάριο λέει ότι τα μέτρα δεν θα βοηθήσουν σε τίποτα και θα υπάρξει κατάρρευση με πτώσεις 50-60% επιπλέον. Προσωπικά πιστεύω το πρώτο σενάριο , επειδή τα μέτρα που λαμβάνονται σίγουρα θα αποτελέσουν μια βοήθεια και παράλληλα η αγορές θα συνεχίσουν να πέφτουν πιο ομαλά μέχρι να δούμε τα χαμηλά τους. Τα χαμηλά θα έρθουν με ήπιες πτώσεις και όχι ακόμα που οι πτώσεις είναι 7-10 % , άρα ακόμα έχουν δρόμο. Και θα ήθελα να συμπληρώσω ότι ίσως κάποιοι να θεωρούν ότι αυτό που συμβαίνει είναι απόλυτα υγιές. Δεν είναι κακό δηλαδή να διορθώνουν τα χρηματιστήρια. Ίσα ίσα είναι υγιές να διορθώνουν όλα αυτά τα άσχημα πράγματα που έχουν γίνει, να πέσουν οι τιμές σε χαμηλά επίπεδα και ύστερα να αγοράσουμε σε πολύ καλές τιμές και να ξεκινήσει ένα νέος κύκλος ανόδου. Δεν βλέπω κάποιο κακό σε αυτό. Ή μήπως οι δήθεν φόβοι για την ανεργία , την ανάπτυξη και τον στασιμοπληθωρισμό είναι το άλλοθι κάποιων! Και αυτά μέσα στο πρόγραμμα είναι! Η οικονομία κάνει κύκλους και όλα αυτά είναι μέσα στο πρόγραμμα αλλά ….και στα βιβλία πρώτου εξαμήνου στις οικονομικές σχολές!!!!!!!!!! Όταν κάποιος είναι άρρωστος βαριά και πάει στον γιατρό δεν πρέπει να κατηγορούμε τον γιατρό επειδή αρρώστησε! Κάποτε υπήρχε η χολέρα, βρέθηκε το φάρμακο. Ύστερα υπήρχε μια άλλη ασθένεια , βρέθηκε το φάρμακο. Αύριο θα βρεθεί μια άλλη ασθένεια και ύστερα θα βρεθεί το φάρμακο. Ακριβώς έτσι είναι οι αγορές και η οικονομία. Κάποτε ήταν οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, σήμερα τα subprime, αύριο θα είναι κάτι άλλο. Κύκλοι είναι. Θα τελειώσει και αυτός. Απλά στην αναμπουμπούλα χαίρεται ο λύκος. Όπως και να το κάνουμε κάποιοι είναι οι κερδισμένοι με όλα αυτά! Γιατί πάντα ….όταν κάποιοι χάνουν…..κάποιοι ταυτόχρονα κερδίζουν! Είναι μια ζυγαριά ακριβείας. Το θέμα είναι σε ποια μεριά της ζυγαριάς είναι ο καθένας μας , είτε μικρός επενδυτής είτε ο μεγαλύτερος επιχειρηματίας ή τραπεζίτης. Όλοι μπορεί να βρεθούν και στους κερδισμένους αλλά και στους χαμένους (εξαγορασμένους σε χαμηλή τιμή!). Καλή σας ημέρα και αισιοδοξία γιατί δεν θα αργήσει και πολύ η αλλαγή πορείας από την σημερινή καθοδική τάση!!!

Τοποθετήσεις από τις αρχές του 2009!

Το καλοκαίρι που πέρασε είχαμε υιοθετήσει το σενάριο που έλεγε ότι μετά από μια καλοκαιρινή σχετικά ήρεμη περίοδο , τα χρηματιστήρια θα δεχτούν πολλά χτυπήματα και αναμένεται να έχουν πτώση την περίοδο του Φθινοπώρου. Τα πράγματα δείχνουν ότι το σενάριο που υιοθετήσαμε τότε βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Σήμερα αναμένεται για δεύτερη φορά να γίνει προσπάθεια υπερψήφισης του σχεδίου διάσωσης ή …’σταθεροποίησης’ ..όπως θέλει να το ονομάζει ο Αμερικανός υπουργός οικονομικών για να ακούγεται πιο ωραία στα αυτιά της κοινής γνώμης η οποία δεν δέχεται ή καλύτερα δεν αποδέχεται να πληρώσει …τα σπασμένα. Δύσκολο το εγχείρημα να βρεθούν τα 700 δις $ αλλά ελπίζουμε όλοι ότι θα υπερψηφιστεί ώστε να μην έχουμε ανεξέλεγκτα γεγονότα. Παρόλα αυτά καλύτερα να δούμε τα πράγματα πιο ψύχραιμα για να πάρουμε σαν επενδυτές τις σωστές αποφάσεις μας σχετικά με το τι και πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να τοποθετηθούμε σε μετοχές.
Προσωπικά διάβασα κάποιο σενάριο το οποίο και υιοθετώ σε μεγαλύτερο βαθμό από τα υπόλοιπα που κυκλοφορούν στην Αμερική. Είτε ψηφιστεί είτε όχι η …’σταθεροποίηση ‘ από την Γερουσία , η τάση θα εξακολουθήσει να είναι καθοδική. Το κανάλι στο οποίο έχουν μπει οι αγορές από το καλοκαίρι του 2007 έχει τεχνικά ακόμα αρκετή πορεία για να ολοκληρωθεί. Από την άλλη μεριά , επειδή η τεχνική ανάλυση στις μέρες μας έχει πέσει πολλές φορές έξω καλό θα ήταν να σκεφτούμε πως και πότε θα αλλάξει η ψυχολογία και τα πραγματικά νέα δεδομένα στην αναδιανομή πλούτου. Αν κάποιος πιστεύει ότι οι αγορές έχουν δει το χαμηλότερο τους σημείο, αν πιστεύει ότι δεν υπάρχουν άλλα κανόνια , αν πιστεύει ότι από αύριο όλοι θα τρέχουν να αγοράζουν μετοχές και τέλος αν πιστεύει ότι εξυγιάνθηκε το σύστημα και ολοκληρώθηκε η αναδιανομή πλούτου τότε ναι είναι η κατάλληλη ώρα για αγορές μετοχών. Το παραπάνω σενάριο λέει ότι όταν γίνουν όλα αυτά και παράλληλα αρχίσουν να πέφτουν τα επιτόκια τότε θα είναι πλέον ο καιρός που θα σταθεροποιηθεί η αγορά και κατόπιν θα αρχίσει ο νέος κύκλος ανόδου στα χρηματιστήρια. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν έχουμε δει τα χαμηλότερα ακόμα. Οπότε οι τοποθετήσεις μας στην αγορά είτε πρέπει να περιμένουν είτε πρέπει να ξεκινήσουν με πολύ μικρές σταδιακές τοποθετήσεις μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο τους επόμενους 3-4 μήνες. Βέβαια θα πρέπει να σημειώσω ότι αυτό είναι ένα απλό σενάριο και επειδή εμείς δεν είμαστε ο μάντης Κάλχας ένα είναι σίγουρο , ότι όλα είναι πιθανά να συμβούν από αύριο. Καλό Σαββατοκύριακο.

Το πιθανότερο σενάριο για την πορεία των αγορών!

Και να που το πετρέλαιο έπεσε χτες στις αγορές της Αμερικής στα 128 $ το βαρέλι. Ανακούφιση θα έλεγαν κάποιοι για τις αγορές…δόλωμα θα έλεγαν κάποιοι άλλοι..! Παράλληλα βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο να αρχίζουν μια μικρή ανοδική ‘τάση’. Όλα δείχνουν να επαληθεύεται κάποιο σενάριο. Επειδή τα σενάρια για την πορεία των αγορών που κατά καιρούς βγαίνουν στην επιφάνεια είναι πολλά και κανείς από όλους εμάς τους ταπεινούς οικονομολόγους δεν διεκδικεί τον τίτλο του ‘μάντη Κάλχα’ θα ήθελα και εγώ με την σειρά μου να επιχειρηματολογήσω υπέρ κάποιου σεναρίου. Κάποια σενάρια μιλούν για αλλαγή τάσης στις αγορές και ανοδική πορεία με ταυτόχρονη πτώση του πετρελαίου , άλλα σενάρια μιλούσαν για μόνιμη καθοδική πορεία των αγορών και ανοδική τάση στα μέσα του καλοκαιριού στο πετρέλαιο στα 200 $, άλλα σενάρια μιλούσαν απλά για σκαμπανεβάσματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πριν από λίγο καιρό είχα διαβάσει ένα σενάριο σε κάποιο βρετανικό site οικονομικού περιεχομένου και πραγματικά το υιοθέτησα σε ένα μεγάλο βαθμό. Αυτό το σενάριο λέει ότι μετά την απότομη πτωτική πορεία των χρηματιστηρίων τον Ιούνιο και την απότομη άνοδο του πετρελαίου στα 148 $ , θα ακολουθήσει μια ανοδική πορεία , ένα ξέσπασμα στα χρηματιστήρια μέχρι το τέλος του καλοκαιριού και παράλληλα να ακολουθήσει μια διόρθωση του πετρελαίου κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Ύστερα θα ακολουθήσει καθοδική πορεία στα χρηματιστήρια κατά την περίοδο του φθινοπώρου ώστε να επαληθευθεί η καθοδική πλέον τάση που έχει ξεκινήσει από τον Νοέμβριο του 2007 και παράλληλα το πετρέλαιο θα ακολουθήσει ανοδική τάση μέχρι και τα 200 $. Μέχρι στιγμής φαίνεται ότι αυτό το σενάριο επαληθεύετε , ήδη βιώνουμε ένα bear market rally στα χρηματιστήρια και το πετρέλαιο έπεσε ήδη χτες στα 128 $ το βαρέλι. Με άλλα λόγια αυτό που συμβαίνει είναι το πιο κλασικό και λογικό σενάριο. Έχουμε εδώ και 9 μήνες αλλαγή της τάσης παγκοσμίως η οποία είναι πλέον καθοδική. Όπως σε κάθε ανοδική τάση έχουμε διορθώσεις για να συνεχίσει με μεγαλύτερη δύναμη η άνοδος το αντίστοιχο με την αντίστροφη φορά συμβαίνει και στις καθοδικές περιόδους όπως αυτή που ζούμε. Όλα αυτά όμως είναι σενάρια και δεν μένει παρά να περιμένουμε να τα δούμε στην πράξη.

Όικονομικό κλίμα της Ευρωζώνης.

Επιδεινώθηκε το οικονομικό κλίμα τον Απρίλιο στην Ευρωζώνη, παρά την υποχώρηση του πληθωρισμού, γεγονός που δείχνει ότι οι αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου, των τροφίμων και η ενίσχυση του ευρώ επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη.
Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, ο δείκτης οικονομικού κλίματος υποχώρησε τον Απρίλιο στις 97,1 μονάδες από τις 99,6 μονάδες του Μαρτίου.

Οι προβλέψεις για το πετρελαίο...ήταν σωστές!

Στις 21 Φεβρουαρίου 2008 είχα κάνει την ταπεινή πρόβλεψη στο άρθρο μου ότι η τιμή του πετρελαίου θα συνεχίσει να αυξάνεται. Δυο μήνες αργότερα περίπου , δηλαδή χτες, η τιμή του πετρελαίου έφτασε στις αγορές της Νέας Υόρκης στα 114 $ το βαρέλι. Πραγματικά μια εντυπωσιακή αύξηση 14 $ μέσα σε αυτούς του 2 μήνες. Το γεγονός ότι τα πράγματα στην παγκόσμια οικονομία πάνε χειρότερα δεν είναι απαραίτητα κακό ‘βραχυχρόνια’. Η οικονομία είναι μια επιστήμη που οι κύκλοι αποτελούν μια από τις βασικές της παραμέτρους. Θα είναι κακό μόνο αν η οικονομία μπει σε ύφεση σε ‘μακροχρόνια’ φάση! Αυτό το σενάριο μάλλον είναι δύσκολο να συμβεί. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το δολάριο έχει κοινή πορεία με το πετρέλαιο και η ισοτιμία μου με το ευρώ συνεχίζει να αυξάνεται και μάλιστα χτες στις αγορές χρήματος έφτασε στο 1.59 για πρώτη φορά στην ιστορία του! Όλα αυτά συνηγορούν σε μια λελογισμένη πτώση στα χρηματιστήρια των ανεπτυγμένων αγορών. Τα ενυπόθηκα δάνεια στην Αμερική εξακολουθούν να ταλαιπωρούν την αγορά και το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα υπάρξει μια σταθεροποίηση μετά το καλοκαίρι και άρα μέχρι το τέλος του χρόνου πιθανόν να έχουν απορροφήσει οι αγορές την …’χασούρα’ …1 τρις δολαρίων των μεγάλων τραπεζών και επενδυτικών οίκων. Με άλλα λόγια βρισκόμαστε περίπου στην μέση μια βραχυχρόνιας διόρθωσης των αγορών που ήδη είναι σε εξέλιξη εδώ και μισό χρόνο. Χρειάζεται πολύ προσοχή για όποιον τοποθετεί χρήματα σε μετοχές διότι η τάση είναι καθοδική. Αν και όπως πολύ σύντομα θα γράψω -σε νέο άρθρο μου- υπάρχει μια θεωρία η οποία έχει αποδείξεις με βάση την οποία τα κέρδη δεν είναι αποτέλεσμα μόνο μακροχρόνιων τοποθετήσεων σε ανοδικές αγορές αλλά και συγκεκριμένων και στοχευμένων τοποθετήσεων σε καθοδικές!!! Καλό θα ήταν πάντως όποιος θεωρεί τον εαυτό του έμπειρο επενδυτή να ασχοληθεί και με τις αγορές παραγώγων ειδικά σε αυτή την καθοδική φάση της αγοράς.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ σημαντική υποχώρηση σημειώνει τον Μάρτιο στην Ελλάδα ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος, γεγονός που δείχνει ότι η άνοδος του προηγούμενου μήνα ήταν προσωρινή και ότι η πτωτική τάση του δείκτη που έχει ξεκινήσει από τον Οκτώβριο του 2007, διατηρείται.
Ο δείκτης διαμορφώνεται στις 98,9 μονάδες, από 102,7 μονάδες τον Φεβρουάριο και κινείται χαμηλότερα των ευρωπαϊκών αντίστοιχων δεικτών και υστερεί αισθητά σε σχέση με την επίδοση του Μαρτίου 2007 (108,3 μονάδες).

Προβλέψεις για τον DOW JONES και την παγκόσμια οικονομία.

Η διαγραμματική απεικόνιση του δείκτη Dow Jones μας προσφέρει αρκετές πληροφορίες για το τι συμβαίνει στις παγκόσμιες αγορές τους τελευταίους μήνες. Εδώ και 4-5 μήνες ξεκίνησε η πτώση των αγορών επειδή ήρθε στην επιφάνεια το πρόβλημα των αμερικανικών δανείων. Ο δείκτης ακολουθεί καθαρά καθοδική πορεία όλους αυτούς του μήνες. Από το διάγραμμα φαίνεται ότι το τελευταίο χαμηλό έχασε την στήριξη του προηγούμενου χαμηλού επιπέδου πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ακόμα δεν υπάρχει καμία ένδειξη για αλλαγή της βραχυχρόνιας καθοδικής τάσης. Το ανησυχητικό είναι πρώτον ότι ο S&P 500 ο οποίος απεικονίζεται με κόκκινο χρώμα και αντιπροσωπεύει τις ισχυρότερες αμερικανικές επιχειρήσεις υποχωρεί με τον ίδιο ρυθμό αν όχι με μεγαλύτερο! Ουσιαστικά εκείνο που θα πρέπει όλοι να κοιτάμε πρώτα από όλα είναι αυτός ο δείκτης διότι πρακτικά πάνω σε αυτόν καθρεπτίζεται η παγκόσμια οικονομία δεδομένου ότι οι μεγαλύτερες αμερικανικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε όλο τον κόσμο! Κατά την ταπεινή μου άποψη το όλο χρηματιστηριακό άσχημο σκηνικό θα αλλάξει όταν και μόνο όταν δούμε τον δείκτη S&P 500 να αλλάζει την τάση του και από καθοδική να γίνεται ανοδική. Ένα δεύτερο σημείο που πρέπει να μας προβληματίσει αποτελεί το γεγονός ότι ενώ οι κορυφαίοι τραπεζίτες συνεχώς κάνουν δηλώσεις και μειώνουν τα επιτόκια και έχουμε φτάσει μέχρι του σημείου ο πρόεδρος Μπούς να κάνει ανακοινώσεις για να βοηθήσει το οικονομικό κλίμα, οι αγορές αντί να αντιδράσουν θετικά όπως γίνεται κάθε φορά κατά κανόνα σε τέτοιες ανακοινώσεις, συνεχίζουν απτόητες την καθοδική του πορεία λες και έχουν προεξοφλήσει από καιρό τα λεγόμενα του προέδρου. Εάν έχουμε φτάσει στο σημείο να λαμβάνονται ισχυρά μέτρα όπως η μείωση των επιτοκίων σε πολλές μονάδες βάσης και οι αγορές με ‘πανικό’ να συνεχίζουν προς τα κάτω τότε αν μη τι άλλο πρέπει να παραδεχτούμε ότι κρύβεται ένα μεγάλο πρόβλημα. Τρίτον οι φήμες λένε ότι το πρόβλημα με τα ενυπόθηκα δάνεια έχει αποκαλυφθεί μόνο στο 1/3 του συνόλου! Με άλλα λόγια έχουμε να ακούσουμε πολλά …’κανόνια’ ..ακόμα από μεγάλους οίκους του εξωτερικού και άρα βρισκόμαστε στην αρχή της κρίσης! Τελευταίο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχνάμε ότι τα ημερήσια όρια παραγωγής πετρελαίου αντιστοιχούν σε 74 εκα. βαρέλια εκ τοων οποίων τα 32 εκατ. Αναλογούν στον ΟΠΕΚ. Ο ΟΠΕΚ έχει αρνηθεί να αυξήσει τα όρια και η ημερήσια κατανάλωση ανέρχεται σε 87,5 εκατ. βαρέλια. Η αυξημένη λοιπόν ζήτηση είναι πολύ πιθανό να ανεβάσει ακόμα πιο πάνω την τιμή του πετρελαίου και άρα θα υπάρξουν πληθωριστικές πιέσεις που θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη πιθανότητα ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας. Και μέσα σε όλα αυτά η ισοτιμία του δολαρίου που έχει φτάσει στα 1,56 με το ευρώ μοιάζει σαν την τελευταία πινελιά στον πίνακα της επερχόμενης ύφεσης. Είναι πραγματικά άξιο παρατήρησης εάν οι κεντρικές τράπεζες μπορέσουν να σταματήσει αυτό το φαινόμενο αφού ο ρόλος τους είναι ακριβώς αυτός και θα πρέπει να κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να μην περάσει η οικονομία σε ύφεση. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουμε δει να το πετυχαίνουν. Το ευχόμαστε και περιμένουμε να το δούμε……αργά ή γρήγορα!

Η μαγική λέξη στις αγορές είναι η ΤΑΣΗ!

Παρουσιάζει πραγματικό ενδιαφέρον τα όσα συμβαίνουν στην αγορά μας. Ήδη σήμερα η ελληνική αγορά βρίσκεται κοντά στις 3.800 μονάδες και όποια οικονομική εφημερίδα και αν διαβάσουμε όλοι ψάχνουν να βρουν που θα φτάσει…στις 3.000 μονάδες ή ακόμα χειρότερα στις 2.000 μονάδες. Το δεύτερο σενάριο είναι αρκετά δύσκολο να συμβεί αν και ποτέ δεν ξέρεις τα όρια των αγορών. Έχω εκφράσει αρκετές φορές την άποψη μου ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ ‘καλή’ καθοδική πορεία τους τελευταίους 3-4 μήνες και ελπίζω να συνεχιστεί αυτή πορεία ώστε να απορροφηθεί όλη η ανοδική πορεία που κράτησε 4 έτη την περίοδο 2003-2007. Θα ήταν ευχής έργο το παραπάνω σενάριο διότι πλέον θα ήταν εύκολο ή καλύτερα ….κάπως εύκολο να προβλέπουμε τις τάσεις της αγοράς. Τι πιο ωραίο και υγιές από το να ανεβαίνει 3-4 χρόνια το χρηματιστήριο και ύστερα να ακολουθεί 2-3 χρόνια πτώση-ύφεση? Με ρωτούν αυτές τις μέρες κάποιοι φίλοι και γνωστοί τι να κάνουν, να αγοράσουν ή να πουλήσουν? Συζητούμε και προσπαθούμε να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα. Η δική μου θέση είναι ξεκάθαρη. Ο επενδυτής πρέπει πάντα να ακολουθεί την ΤΑΣΗ. Αν είναι ανοδική αγοράζει για να δει ψηλότερες τιμές. Αν είναι καθοδική πουλάει για να …μην δει χειρότερες τιμές. Απλά και συνετά! Τώρα όσοι προσπαθούν να βρουν τον …’πάτο’ της καθόδου για να αγοράσουν ή την ‘κορυφή’ της ανόδου για να πουλήσουν αυτοί ας μας πουν ποιοι και πόσοι το κατάφεραν και τους ευχόμαστε πραγματικά κάθε τύχη. Πρέπει να προσέχουν και να μη ξεχνούν τα στατιστικά που λένε ότι μόνο 1% των επενδυτών το κατάφερε αυτό! Οπότε κατά την ταπεινή μου άποψη αν αύριο περιμένει κάποιος ότι θα είναι μια χειρότερη μέρα χρηματιστηριακά το ορθότερο είναι να πουλήσεις σήμερα. Αν βλέπεις εδώ και 2-3 μήνες ότι κάθε μέρα είναι όλο και χειρότερο το κλίμα και ακόμα ελπίζεις ότι κάθε μέρα θα είναι η τελευταία της καθόδου τότε .....πρέπει να έχεις γερό στομάχι! Στις αγορές δεν πρέπει να είμαστε πλεονέκτες και να ζητούμε το μεγαλύτερο κέρδος. Αρκεί να θέτουμε στόχους. Πρέπει πάντα να αφήνουμε και άλλους να βγάλουν. Κάποιοι άλλοι επενδυτές που σκέφτονται απλοϊκά και καθαρά ερασιτεχνικά ως πρωτοετής φοιτητές οικονομικών σχολών αναρωτιούνται γιατί πέφτει η μετοχή της κερδοφόρας ελληνικής τράπεζας που έχουν αγοράσει και προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι τα λογιστικά στοιχεία είναι πιο σημαντικά από την παγκόσμια τάση! Αν σκεφτούμε ότι υπάρχουν τεράστιες αμερικάνικές επιχειρήσεις με μεγάλα κέρδη και καταπληκτικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις και παρόλα αυτά οι μετοχές τους ακολουθούν την πτωτική τάση τότε ίσως καταλάβουμε ότι τα λογιστικά στοιχεία δεν είναι πανάκια! Άρα τα χρηματοοικονομικά στοιχεία τα κρατάμε ως πάρα πολύ χρήσιμα εργαλεία και με βάση αυτά επιλέγουμε μετοχές …όταν όμως αλλάξει η τάση και γίνει θετική! Όταν είναι καθοδική πρέπει να ξεχνάμε τις καταπληκτικές ετήσιες λογιστικές χρήσεις διότι ποτέ αυτές δεν άλλαξαν την παγκόσμια τάση! Το μεγάλο ερώτημα των ημερών είναι ένα: Άλλαξε η θετική τάση των τελευταίων 4 ετών και έχει γίνει ήδη καθοδική ή όχι? Αν ναι πρέπει να τρέξουμε να βγούμε. Αν όχι πρέπει να έχει πολύ γερό στομάχι όποιος μένει μέσα. Πάντως η Wall street Journal έγραψε ότι η οικονομία των ΗΠΑ είναι ήδη σε ύφεση!!

Τα πράγματα στις αγορές πάνε υπέροχα!

Έχω την εντύπωση ότι οι όλες σχεδόν οι αγορές του κόσμου λειτουργούν αρκετά καλά! Μα καλά θα πει κάποιος πως είναι δυνατόν να λέω ότι λειτουργούν καλά όταν ο Dow Jones έχασε τις 12.000 και ήδη βρίσκεται στις 11.815 μονάδες , όταν η δική μας μικρή αγορά έχασε τις 4.000 μονάδες και ήδη βρίσκεται στις 3.926 μονάδες ? Και ερωτώ αγαπητοί συνταξιδιώτες του διαδικτύου αν δεν είναι υγεία τα χρηματιστήρια να διορθώνουν μετά από 3-4 έτη συνεχούς ανόδου τότε τι είναι υγεία? Επί 4 έτη από το 2003 οι αγορές της Αμερικής και της Ευρώπης και φυσικά η δική μας έχουν πραγματοποιήσει μια μεγάλη άνοδο και έχουν καταπληκτικές αποδόσεις. Πολύ ωραία. Δεν είναι λοιπόν καιρός να κάνουν διόρθωση για να συνεχίσουν μετά ξανά να δίνουν αποδόσεις? 'Η μήπως νομίζουμε ότι για μια ζωή θα έχουν άνοδο οι αγορές χωρίς διορθώσεις? Αυτό θα ήταν πραγματικά μη υγειές και θα υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να οδηγήσει σε φούσκα! Με μαθηματική ακρίβεια η άνοδος ύστερα από 4 έτη θα γινόταν σίγουρα φούσκα. Οπότε χαιρόμαστε ιδιαιτέρα με αυτή την βίαιη μέν απαραίτητη δε διόρθωση. Σαν ώριμοι επενδυτές οφείλουμε να αισθανόμαστε όλο και πιο σίγουροι για της πορεία των αγορών διότι η πορεία τους προς τα 'κάτω' ήταν αυτό που έπρεπε να γίνει και αυτό που όλοι 'προβλέπαμε'. Όσον αφορά το πετρέλαιο τα πράγματα πάνε όπως τα περιμέναμε. Άνοδο του πετρελαίου και νομίζω ότι ...έχει ακόμα αρκετό δρόμο μακροχρόνια, αφού η παγκόσμια ανάπτυξη είναι ικανή να στηριχτεί στις νέες οικονομικές υπερδυνάμεις ακόμα και αν έρθει ήπια ύφεση σε Αμερική και Ευρώπη. Πάντως οι λαοί της ευρωζώνης μάλλον θεωρούμαστε από τους πραγματικά τυχερούς δεδομένου ότι η μεγάλη ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου μας κάνουν να αγοράζουμε φθηνότερα το πετρέλαιο από ότι οι άλλοι λαοί του κόσμου! Με βάση την σημερινή ισοτιμία αγοράζουμε ένα βαρέλι των 106 $ με μόνο 68.8 € ! Με άλλα λόγια αγοράζουμε με την ίδια τιμή που αγοράζαμε πριν 4 χρόνια το βαρέλι! Θέλω να πως με αυτό ότι τελικά έχει και τα καλά της η αύξηση της ισοτιμίας του €/$.

Βελτίωση του Οικονομικού Κλίματος

Σύμφωνα με το Δελτίο Οικονομικής Συγκυρίας Φεβρουαρίου 2008 του ΙΟΒΕ, ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην χώρα μας ανέκαμψε μετά από τέσσερις μήνες συνεχούς υποχώρησης φθάνοντας τις 102,7 μονάδες από 100,6 μονάδες τον Ιανουάριο.
Ο δείκτης υπερτερεί έναντι του αντίστοιχου δείκτη σε ΕΕ και Ευρωζώνη και κινείται υψηλότερα του μακροχρόνιου μέσου όρου του.

Το κλουβί με το λιοντάρι.

Όλοι γνωρίζουμε ότι η πρόβλεψη της πορείας των αγορών είναι μια πολύ δύσκολη υπόθεση. Κανείς πραγματικά δε γνωρίζει τι θα γίνει μακροχρόνια κανείς δεν είναι μάντης Κάλχας. Αλλά καμιά φορά νοιώθουμε για λίγο δικαιωμένοι κάποιοι από εμάς που ασχολούμαστε με αυτό το περίεργο αντικείμενο διότι μερικές φορές πέφτουμε και μέσα στις προβλέψεις. Τα χρηματιστήρια και σήμερα γκρεμίζονται και όμως δεν ανησυχούμε διότι απλά τα κοιτάζουμε και τα παρατηρούμε από μακριά όπως παρατηρούμε ένα λιοντάρι που πεινάει. Τα χρηματιστήρια σήμερα θα τα παρομοίαζα με ένα μεγάλο κλουβί που έχει ένα λιοντάρι μέσα. Το θέμα είναι να είσαι έξω από το κλουβί και να το παρακολουθείς με ασφάλεια και να το περιεργάζεσαι θα έλεγα με έντονη περιέργεια. Αν είσαι όμως μέσα στο κλουβί δεν ξέρεις ούτε τι θα γίνει στην συνέχεια ούτε από πού να φύγεις! Έτσι αισθάνονται σήμερα οι μικροεπενδυτές που έχουν απομείνει μέσα στο ‘κλουβί’ και δεν φρόντισαν εδώ και μερικούς μήνες ή έστω εβδομάδες να σπεύσουν να βγουν από το κλουβί. Διότι όταν βλέπεις ότι το λιοντάρι αρχίζει σιγά σιγά να ξυπνάει από τον βαθύ ύπνο του πρέπει να σκεφτείς ότι ίσως να ξυπνήσει για τα καλά και όχι να ελπίζεις ότι θα ξανακοιμηθεί. Δεν παίζουμε με αυτά τα πράγματα. Το δολάριο είναι στα 1,52 με το ευρώ, το βαρέλι στα 103 $ , τα μακροοικονομικά της Αμερικής όχι και στην καλύτερη στιγμή τους και ο χρυσός κοντά στα 1000 $ . Νομίζω ότι το κοκταϊλ έχει φτιαχτεί. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν θα γίνει κάποιο ‘κραχ’ στα χρηματιστήρια αλλά σίγουρα θα έχουμε πολύ δύσκολο δρόμο για να περάσουμε από μια ήπια ύφεση. Και όπως και να το κάνουμε μια ύφεση έχει τα κακά της αλλά έχει και τις ευκαιρίες της. Θα σας πω μια. Αν παρατηρήσουμε τα διαγράμματα των βασικών αγορών και των δεικτών του χρυσού βλέπουμε ότι εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες κινούνται αντίθετα! Όχι παράλληλα! Άρα ποιο είναι το συμπέρασμα …? Όταν πέφτουν οι δείκτες των βασικών αγορών ανεβαίνουν οι δείκτες του χρυσού! Σύμφωνα πάλι με την ταπεινή μου άποψη, ενός απλού οικονομολόγου και παρατηρητή των αγορών επί σειρά ετών θα έλεγα ότι αυτό τον καιρό ίσως να ήταν πιο ασφαλές να τοποθετήσει κάποιος τα χρήματα του σε δείκτες χρυσού παρά στις βασικές αγορές. Αν και αυτό πιστεύω δεν θα διαρκέσει και πολύ . Από λίγους μήνες ως 1-2 χρόνια. Πραγματικά κανείς δεν ξέρει πόσο θα διαρκέσει αυτή η ευκαιρία στον χρυσό. Τα πάντα αλλάζουν γρήγορα. Αυτά είχα να πω και ένα ακόμα προς όλους για να τελειώσω. Αν έχεις γερό στομάχι και είσαι καλός θηριοδαμαστής κάτσε μέσα στο κλουβί, αν όχι όμως βγες…για λίγο!

Ευρυζωνικότητα

Χτες παρακολούθησα το Forum Ευρυζωνικότητας που διοργάνωσε ως ημερίδα η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων. Η δυνατότητα παροχής ευρυζωνικής πρόσβασης αφορά την πρόσβαση DSL, την πρόσβαση μέσα από δίκτυα κινητής τηλεφωνίας 3ης γενιάς, την πρόσβαση Wi- Fi, τη δορυφορική πρόσβαση, τα δίκτυα οπτικών ινών, τα δίκτυα σταθερής ασύρματης πρόσβασης. Η νέα τεχνολογία μέσω διαδικτύου μας έχει χτυπήσει τη πόρτα εδώ και καιρό. Κάποτε, όταν έγινε η βιομηχανική επανάσταση ανάδειξε κάποιες χώρες ως πρωτοπόρες. Αυτές ήταν και εκείνες που καρπώθηκαν τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα και την ανάπτυξη. Οι υπόλοιπες ακολούθησαν αναγκαστικά! Και υπάρχουν και κάποιες που ακόμα και σήμερα ύστερα από ένα αιώνα προσπαθούν να εκβιομηχανοποιηθούν. Έτσι και σήμερα ζούμε την επανάσταση της υψηλής τεχνολογίας και της ευρυζωνικότητας. Ότι αντιπροσώπευαν το 19ο αιώνα οι νέοι δρόμοι και τα κανάλια στις πόλεις και οι μεγλάλοι αυτοκινητόδρομοι τον 20ο αιώνα το ίδιο αντιπροσωπεύουν σήμερα τα νέα δίκτυα ευρυζωνικότητας και επικοινωνίας. Είναι οι πλατφόρες και οι δρόμοι του σήμερα. Αυτά τα δίκτυα είναι οι δρόμοι του αύριο που πρέπει να μάθουμε να κυκλοφορούμε σε αυτούς! Αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την κοινωνία μας και κατ’ επέκταση για την οικονομία μας να ακολουθήσουμε με γοργό ρυθμό την πορεία της ευρυζωνικότητας και να αναπτύξουμε μια νέα ‘βαριά’ βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας η οποία θα δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας και νέες ευκαιρίες. Θεωρώ ότι όλοι μόνο κέρδη μπορούμε να έχουμε από αυτή την προσπάθεια που γίνεται να πρωταγωνιστήσουμε στην νέα εποχής υψηλής τεχνολογίας.

Είναι καλύτερες οι 'βαριές' μετοχές ή…..οι ‘μικρότερες’?

Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ζήσει το φαινόμενο του ’99 όπου υπήρχαν μικρές μετοχές συνολικής αξίας ενεργητικού ίσης περίπου με κεντρικό περίπτερο των Αθηνών να έχουν αποκτήσει κεφαλαιοποίηση ίση με βιομηχανίες! Προφανώς όλοι σήμερα καταλαβαίνουν ότι κακώς όλοι μας αγοράζαμε χωρίς να ξέρουμε τι κρύβεται πίσω από την βιτρίνα. Σήμερα λοιπόν τα πράγματα άλλαξαν. Μην γελιέστε δεν πρόκειται να ξαναγίνουν αυτά που έγιναν με τις μικρές κάποτε. Σήμερα οι μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι αγοράζουν μόνο βαριά χαρτιά για 2 λόγους μόνο. Ο πρώτος γιατί αυτές οι εταιρείες πιθανότατα να έχουν αρκετά κέρδη και ανάπτυξη και ο δεύτερος επειδή υπάρχουν εκατομμύρια μετοχές και σε μια κρίση θα τις ξεφορτωθούν πιο εύκολα. Δεν ενδιαφέρονται λοιπόν για μικρές εταιρείες και μάλιστα χωρίς σπουδαία κέρδη και φυσικά σε καμία περίπτωση για μικρές με λίγα κομμάτια. Εξάλλου τα τελευταία 3-4 χρόνια οι αποδόσεις στα βαριά χαρτιά είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες των μικρών. Άρα τι πρέπει να κάνουμε ως επενδυτές να ακολουθήσουμε τους ξένους οίκους που έχουν και καμιά 100αριά άτομα αναλυτές ή να κυνηγάμε μάγισσες ….στα μικρά χαρτιά.? Ο καθένας βγάζει τα συμπεράσματα του. Και ….μια ακόμα υπενθύμιση…. Τα βαριά ελληνικά χαρτιά είναι βαριά …σε σχέση με τα μικρά ελληνικά χαρτιά. Σε σχέση με τα υπόλοιπα χαρτιά που έχουν οι ξένοι τα δικά μας βαριά είναι τα δικά τους μικρά! Όταν δηλαδή έχουν χαρτοφυλάκια με 98% τοποθετημένα σε κολοσσούς και το υπόλοιπο 2% σε ‘βαριές’ μετοχές μικρών χωρών όπως η Ελλάδα ….τότε όλοι καταλαβαίνουμε ότι για κάθε πράγμα υπάρχουν 2 οπτικές γωνίες. Ότι δηλαδή βλέπουμε εμείς οι μικροεπενδυτές σαν βαρύ χαρτί κάποιοι άλλοι το βλέπουν σαν μικρό και ότι βλέπουμε εμείς σαν μικρό οι άλλοι μπορεί να μην το βλέπουμε καθόλου!
Στους δύσκολους χρηματιστηριακούς καιρούς που ζούμε αυτό το εξάμηνο καλύτερα να είμαστε αρκετά συντηρητικοί.

Προβλέψεις για τον DOW JONES

Πολλά ακούγονται στις μέρες μας για την πορεία των χρηματιστηρίων και των βασικών δεικτών. Επειδή τα πολλά λόγια ειναι φτώχια και κανείς μας δεν είναι μάντης Κάλχας ας παρατηρήσουμε για λίγο το παραπάνω διάγραμμα. Θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε πολλά. Δεν είναι τίποτα άλλο πάρα η πορεία του δείκτη Dow Jonew από τις αρχές του 20ου αιώνα ως και σήμερα. Τι βλέπουμε λοιπόν....άνοδο, μικρή διόρθωση, άνοδο, μικρή διόρθωση, άνοδο,.....κλπ. Αυτός ο ρυθμός είναι που ακολουθεί ο δείκτη εδώ και 100 και πλέον έτη. Άρα ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι είναι μόνιμα μακροχρόνια ανοδικός! Ένα δεύτερο συμπέρασμα οι ανοδικές βραχυχρόνιες κινήσεις κρατούν περίπου 3-4 χρόνια κατά μέσο όρο. ! Τρίτον οι διορθώσεις κρατούν 2-3 χρόνια.! Που βρισκόμαστε σήμερα? Στη κορυφή μια ανόδου 3-4 ετών! Άρα βλέπουμε μια μικρή κάμψη στο δέικτη......τι θα γίνει αύριο...?΄Είτε θα συνεχίσει προς τα κάτω για 1-2 χρόνια, είτε θα έχει μια απίστευτη εκτίναξη εαν μπορέσει να περάσει το προηγούμενο υψηλό των περίπου 14.400 μονάδων.....

Μην πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό.....Προσωπικά αυτή την περίοδο το διασκεδάζω κοιτάζοντας..από απόσταση....περιμένοντας να δω τι θα γίνει τους επομενους 5-6 μήνες μέχρι να ξεκαθαρίσει ποιό από τα 2 σενάρια θα παίξουν!! Αν πάει κάτω θα συνεχίσω να κοιτάω από απόσταση....αν σπάσει την προηγούμενη κορυφή....θα επιβιβαστώ! Μέχρι τότε θα βλεπουμε ...καρδιογραφήματα....!!

Η τιμή του πετρελαίου θα συνεχίσει να αυξάνεται μακροχρόνια!

Ακούγονται πολλά στις μέρες μας για τις τιμές του πετρελαίου. Είναι αλήθεια ότι οι τιμές έχουν ανέβει αρκετά. Το ερώτημα αν θα συνεχίσει η άνοδος ή όχι έχει μια μάλλον απλή απάντηση. Δυστυχώς ναι το πιθανότερο είναι να ανέβει ακόμα περισσότερο η τιμή του πετρελαίου και ίσως πολύ περισσότερο. Και ας το εξηγήσουμε λοιπόν γιατί μπορεί να συμβεί αυτό. Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται από ένα μεγάλο αριθμό του πληθυσμού της γης τόσο για ιδιωτική κατανάλωση όσο και για βιομηχανική κατανάλωση. Η μεγαλύτερη κατανάλωση γίνεται σε ΗΠΑ και Ευρώπη, μέρη δηλαδή με υψηλό βιοτικό επίπεδο. Όσο αυξάνεται το βιοτικό επίπεδο και ο πλούτος τόσο περισσότερο πετρέλαιο ζητείται για δραστηριότητες του ανθρώπου. Από την στιγμή που υπάρχει τεράστια ανάπτυξη από μεγάλες χώρες με πολλαπλάσιο πληθυσμό της Ευρώπης και των ΗΠΑ είναι δεδομένο ότι θα αυξάνεται με μεγάλο ρυθμό η ζήτηση για πετρέλαιο. Η ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί κατά 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως φέτος. Όσο λοιπόν θα αυξάνεται η ανάπτυξη, η ζήτηση για υπηρεσίες , αγαθά και βιομηχανικά προϊόντα και όσο το βιοτικό επίπεδο δισεκατομμυρίων κατοίκων αυξάνεται είναι δεδομένο ότι η τιμή θα αυξάνεται αφού η προσφορά πετρελαίου είναι μικρότερη από την ζήτηση δηλαδή από τις ανάγκες για πετρέλαιο. Όσο μάλιστα μειώνεται και η αξία του δολαρίου τόσο πιο ευνοϊκό κλίμα υπάρχει για αύξηση του πετρελαίου. Η μόνη περίπτωση να σταματήσει η αύξηση μακροχρόνια είναι να υπάρξει μεγάλη ύφεση στην παγκόσμια οικονομία και να μειωθεί η ζήτηση. Ακόμα και αν στις ανεπτυγμένες χώρες παρουσιαστεί ύφεση είναι αμφίβολο αν οδηγήσει σε μείωση τιμών επειδή πιθανόν οι αναπτυσσόμενες χώρες να έχουν πλέον την δύναμη να τραβήξουν αυτές το άρμα της ανάπτυξης. Το συμπέρασμα είναι ότι στην καλύτερη περίπτωση οι τιμές του πετρελαίου θα παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα και το χειρότερο και το πιο πιθανό είναι να συνεχίσουν να ανεβαίνουν μακροχρόνια.

Πάνω από τα 101 δολ. το πετρέλαιο

Νέο ιστορικό ρεκόρ κατέγραψε η τιμή του αργού πετρελαίου, φθάνοντας τα 101,32 δολ. το βαρέλι λόγω της μεγαλύτερης ζήτησης και των ανησυχιών ότι ο πληθωρισμός θα μειώσει την αξία των εναλλακτικών επενδύσεων. Προβλέψεις λένε ότι η τιμή του αργού θα φθάσει τα 115 δολ.

Διεθνή Χρηματιστήρια

Με απώλειες έκλεισαν οι ευρωπαϊκές αγορές λόγω της εντεινόμενης ανησυχίας ότι οι τράπεζες θα καταγράψουν περισσότερες ζημίες και η αμερικανική οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση. Ο DAX στη Φρανκφούρτη έχασε 1,87%, ο CAC 40 στο Παρίσι 1,79% και ο FTSE 100 στο Λονδίνο 1,56%Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Dow Jones Stoxx 600 υποχώρησε 2%. Απ’ την αρχή της χρονιάς έχει χάσει 13% λόγω των ανησυχιών ότι οι ζημίες απ’ τα subprime δάνεια θα πλήξουν την οικονομία και τα εταιρικά κέρδη.

Που να επενδύσουμε το 2008... ?

Το πού θα επενδύσει κανείς το 2008 φαντάζει με ένα δύσκολο γρίφο. Σε μετοχές; Ίσως όχι, όταν όλοι οι αναλυτές εκτιμούν πως η εταιρική κερδοφορία θα καταγράψει κάμψη. Σε ομόλογα; Τα ασφαλή είναι ήδη υπερτιμημένα. Σε ακίνητα; Δεν είναι η κατάλληλη περίοδος.

Το 2008 «θα βιώσουμε χαμηλά διαφορετικής έντασης και βάθους» σχολιάζει ο David A. Rosenberg, επικεφαλής οικονομολόγος της Merrill Lynch για τη Βόρειο Αμερική. Αλλά δεν έχει χαθεί κάθε ελπίδα. Οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν την εφαρμογή αμυντικής στρατηγικής για τη διατήρηση των κεφαλαίων. Κάποιοι πιστεύουν πως το 2008 ενδέχεται τελικά να αποδειχτεί μια ιδιαίτερα καλή χρονιά για τις αγορές. Πάντως οι κίνδυνοι είναι εδώ. Οι τιμές κατοικιών εκτοξεύθηκαν σε δυσθεώρητα ύψη εξαιτίας των τρομακτικά εύκολων χορηγήσεων από τις τράπεζες, αλλά και των ενυπόθηκων δανείων υψηλού κινδύνου (subprimes), για τα οποία ίσχυαν χαμηλά επιτόκια.